İktidarın açıkladığı “Türkiye İktisat Modeli”nin öngörülerinin aksine, Türkiye’nin ithalat ihracat istikrarı ithalat lehine bozuldu. Bu da ihracatçıların ziyan etmesine neden oluyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi bu istikrarın ihracat lehine değişmesi için Tl’nin döviz karşısında paha kaybetmesinin kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
Halk Tv müellifi Barış Soydan, “Türkiye bu açığı taşıyamaz, devalüasyon kaçınılmaz” başlıklı yazısında, ithalat artışının nedenlerini ele aldı, seçimden sonra büyük bir devalüasyonun kaçınılmaz olduğunu belirtti. Soydan’ın yazısının ilgili kısmı şöyle:
“İhracatın durmasının sebeplerinden biri, Türkiye’nin ana ihracat pazarı olan Avrupa ülkelerinin, Rusya-Ukrayna savaşı ve Avrupa Merkez Bankası’nın uygulamaya başladığı sıkı para siyaseti nedeniyle sakinliğe girmesi. (Ama son bilgilerin gösterdiği üzere birinci başta korkulan kadar sert bir sakinlik değil bu.)
İhracatın artış oranının ithalattaki büyümenin çok gerisinde kalmasının bir nedeni daha var, o da TL’deki kıymet kaybının geçen yıl enflasyonun çok gerisinde kalması. Türkiye geçen yılı kabaca yüzde 100 oranında üretici fiyat enflasyonuyla kapattı. TL’nin dolar karşısındaki kıymet kaybı ise yüzde 30 oldu.
Kendinizi ihracatçıların yerine koyun: Elektrik maliyetiniz dört katına, doğalgaz maliyetiniz üç katına çıkmış. Enflasyon nedeniyle bütün maliyetleriniz katlanarak artmış ancak TL birebir oranda bedel kaybetmemiş… Ürettiğiniz eserin dolar yahut Euro cinsinden fiyatını artırmak zorundasınız. Aksi takdirde ziyan eder ve batarsınız.
İyi de rakip ülkelerdeki şirketlerin enflasyon diye bir sıkıntısı yok. Bir sene evvel hangi fiyattan mal satıyorlarsa tekrar tıpkı fiyattan satıyorlar. Müşterilerinizi birer ikişer ellerinizden almaları kaçınılmaz, o denli değil mi? Hakikaten o denli de oldu.
Türkiye’nin ihracatının durmasının ikinci nedeni işte bu.
Çare? Tayvan üzere çip, Güney Kore üzere cep telefonu satsaydık, TL’nin kıymeti ve eserin fiyatı çok da kıymetli olmazdı. Artırım yapsak da müşteriler el mecbur bizden almaya devam ederlerdi. Yani asıl deva, Türkiye’nin katma bedelli ihracat yapması, müşterilerin ucuz olduğumuz için değil ürettiğimiz eserleri birebir kalitede öbür üreten olmadığı için bizi tercih etmesi.
Ama şurada biz bizeyiz, gerçekçi olalım, Türkiye yüksek teknoloji ve katma bedel konusunda yirmi yılda bir arpa uzunluğu yol gitti. Yüksek teknolojinin ihracattaki hissesi yirmi sene evvel de yüzde 3’tü, bugün de yüzde 3.
Öyleyse? Bu şartlarda ihracat nasıl yine koşmaya başlayacak? İthalattaki artış nasıl dizginlenecek? (Evet, ithalattaki büyük artışın sebeplerinden biri de doların enflasyondan az artması, yani TL’nin gerçek olarak kıymetlenmesi.)
İhracatçılar bunun nasıl yapılacağını uzun vakittir söylüyor: Kurun enflasyon kadar artmasıyla. Yani TL’nin enflasyon kadar bedel kaybetmesiyle. Türkiye İhracatçılar Meclisi Lideri Mustafa Gültepe bunu aylardır savunuyor. Ege İhracatçılar Birliği Lideri Jak Eskinazi ise geçen hafta oran verdi: ’24 Ocak 1980’deki üzere yüzde 30’luk devalüasyon gerekiyor.’
Seçim öncesinde dolarda 1 liralık artışa dahi tahammülü olmayan iktidarın bunu yapması elbette çok sıkıntı. Ancak görünen köy kılavuz istemiyor, seçimden sonra büyük bir devalüasyon geliyor.” (HABER MERKEZİ)