Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılar, 10 kentte yıkıma sebep oldu.
20 binden fazla vatandaş hayatını kaybetti, on binlerce kişi yaralandı. Enkaz çalışmaları, zelzelenin 8’inci gününde de devam ediyor.
Can kayıplarının yanı sıra sarsıntı bölgelerinde milyarlarca dolar kayıplara ulaşıldı.
Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin Türkiye iktisadı için 84 milyar doları aşan bir mali hasar yaratacağını belirtti.
TÜRKONFED’in “2023 Kahramanmaraş Sarsıntısı Afet Durum Raporu” başlıklı raporunda 1999 yılında yaşanan Marmara zelzelesinin bilgileri temel alınarak can kaybı ve mali hasara yönelik öngörüler hazırlandı.
10,4 MİLYAR DOLAR ULUSAL GELİR KAYBI
Raporda Marmara Zelzelesinde can kaybı 18 bin 373 kişi, mali hasar 1999 dolar konseye 17,1 milyar dolar hesap edilirken Marmara zelzelesi bilgilerinin kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş sarsıntılarının 72 bin 663 can kaybı ve 84,1 milyar dolar mali hasara neden olacağı öngörüldü.
Öngörülen bu mali hasarın 70,75 milyar dolarının konut ziyanı, 10,4 milyar dolarının ulusal gelir kaybı ve 2,91 milyar dolarının işgünü kaybı olacağı kestirim edildi.
Raporda, vilayetlerin ulusal gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da tesiriyle, 15 milyar dolar seviyesinin altına düşebileceği iddia edildi.
Raporda sarsıntının merkezi idare bütçesi üzerindeki tahribatına ait saptamalar da yer aldı.
Raporda hususla ilgili olarak şu sözler kullanıldı:
2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedefleniyordu. Bloomberg sarsıntıya ait kamu harcamalarının GSYH’nin yüzde 5,5’ine muadil olabileceğini varsayım etmektedir.
BÜTÇE AÇIĞI 1 TRİLYON TL’Yİ GEÇECEK
Mevcut kurallar altında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL’nin üzerine çıkması beklenebilir.
2023’te nominal ulusal gelirin 18 trilyon TL’yi aşması beklendiğini düşündüğümüzde bütçe açığının ulusal gelire oranının yüzde 5,4’ün üzerinde gerçekleşmesi hayli mümkündür.
TÜRKONFED raporunda altyapı hasarlarını 7 ana başlıkta topladı.
Bu 7 ana başlık şöyle sıralandı:
Ulaşım
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 8 Şubat tarihli açıklamasına nazaran trafiğe kapalı güzergâh bulunmadığını açıklasa da Hatay Havalimanı ve Hatay-Reyhanlı yolunda problemler devam ediyor.
Sahadan gelen bilgi ve imgelere nazaran birçok ilçe ve köyün yollarının ulaşıma açık olmadığı anlaşılmaktadır. Başta Gaziantep, Hatay, Gaziantep-Osmaniye, Adıyaman-Çelikhan yolları olmak üzere yollarda birçok çökme meydana geldi.
Onarım çalışmaları devam etmekle birlikte, birtakım noktalarda yol altyapılarının tekrar inşası gerekmektedir.
Elektrik
Depremden etkilenen vilayetlerin değerli kısmında trafo noktaları yıkıldı, kimi bölgelerde elektrik dağıtım şebekesi yok olma seviyesinde ziyan gördü.
Trafo ve şebeke tesislerinin yine devreye alınmasının uzun vakitte gerçekleşebileceği düşünülüyor.
Ana güç iletim tesis ve sınırlarında sıkıntılar giderilmiş olsa da kent içi dağıtım kısımlarında birtakım ilçelerde ve vilayet merkezlerinde problemler devam etmektedir.
Doğalgaz
Deprem ile doğalgaz boru çizgilerinde patlamalar meydana geldi ve BOTAŞ Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş’a süratle akışı kesti.
BOTAŞ’ın ana iletim çizgilerinde arıza ve kopmalar meydana geldiği ve tamirat yapılan yerlerde artçı sarsıntılarla hasarın tekrar oluştuğu bakanlık tarafından açıklandı.
Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş vilayet merkezlerine denetimli ve kısmi doğalgaz akışları başladı.
10 Şubat Cuma günü Hatay vilayet merkezi ve Kırıkhan ilçesi kent giriş istasyonlarına doğalgaz verilmiştir.
Petrol hatları
BOTAŞ, Pazartesi günkü birinci sarsıntının akabinde tesisi denetlemek için terminale petrol akışını durdurdu, lakin rastgele bir sızıntı yahut hasara rastlanmadığını açıkladı.
BOTAŞ, Akdeniz kıyısındaki Ceyhan ihracat terminaline ham petrol akışını 7 Şubat Salı günü geç
saatlerde tekrar başlattı. IKBY idaresi de petrol akışının devam ettiğini teyit etti.
İletişim
11,5 milyon taşınabilir abone bulunun afet bölgesinde vilayet ve ilçelerde telekomünikasyon hizmetleri büsbütün durmasa da önemli aksaklıklar yaşanmaktadır.
Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone’un üyesi olduğu Taşınabilir Telekomünikasyon Operatörleri Derneği’nin açıklamasına nazaran 2.451 baz istasyonu devre dışı kaldı, 190 taşınabilir istasyon yollandı ve güç gereksiniminin karşılanması için operatörler tarafından bölgeye hemen 3 bin 485 adet jeneratör sevk edildi.
Aksaklıklar çoğunlukla köy ve ilçelerde devam ediyor.
Hastaneler
2012’de sarsıntı dayanıklılık raporu olumsuz gelen İskenderun Devlet Hastanesi’nin A Bloğu ağır bakım hizmeti için kullanılıyordu ve zelzeleyle bir arada yıkıldı.
Hatay İl’inde iki devlet hastanesi yıkılırken birçok özel hastane de yıkılmış yahut kalıcı ziyan görmüştür.
Yıkılan hastane sayısı resmi makamlarca şimdi paylaşılmamakla bir arada alanda sahra
hastanelerine ve sıhhat çalışanlarına olan gereksinim belirtilmektedir.
Okullar
Eğitim Bakanlığı 81 vilayette tüm okulların sömestr tatili sonrası açılış tarihini erteledi.
Bakanlık okulların 20 Şubat 2023 Pazartesi günü açılacağını açıkladı.
Depremden etkilenen 10 vilayette eğitim gören öğrencilerin istedikleri vilayetlere nakil yaptırabilecekleri duyuruldu. Yıkılan okul sayısına dair resmi bir bilgi şimdi açıklanmadı.