Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, ‘2024 Yılı Kıymetlendirme ve 2025 Yılı Maksatlarına Ait Bilgilendirme Toplantısı’nda medya kuruluşlarının iktisat haberleri müdürleri ile bir ortaya gelerek soruları cevapladı. Yılmaz, “Suriye tekrar imar edilecek. Alt yapısıyla, üst yapısıyla, tarımıyla, endüstrisiyle, ticaretiyle, turizmiyle yeni bir Suriye oluşacak. Burada da en yakın komşu olarak Türkiye bu sürece kesinlikle müdahil olacak, bu sürece katkı sunacak. Suriye’nin büyümesi, gelişmesi, daha müreffeh bir ülke olması, Suriye’yle ticaretimizin artması, yatırımların artması karşılıklı olarak bütün bunlar Türkiye iktisadına de çok kıymetli katkılar sunacaktır” dedi.
“ASGARİ FİYATLA GÖSTERİP, ÖBÜR FORMLARDA FİYAT VEREN İŞLETMELER OLDUĞUNU DA BİLİYORUZ, BUNA DA EKSİK KAYITLILIK DİYORUZ”
Asgari fiyat ile alakalı açıklamada bulunan Yılmaz, “Öncelikle bizim toplam istihdamımız sunumda da aktardım Ekim ayı itibariyle 32 milyon 970’ti. Bazen minimum fiyatlı çalışan sayısına ait oranlar da tartışılıyor, bizim elimizde kayıtlı olan SGK’lı çalışanlar var, orada kayıtlı çalışanların yüzde 42’si taban fiyatlı görünüyor o da 6.7 milyon kişi yapıyor. Yani şu anda kayıtlı minimum fiyatlı 6.7 milyon, toplam istihdamımız ise 32 milyon 970 bin. Toplam istihdam içinde Devlette çalışan var, SGK’lı ve SGK dışı çalışanlar var vs. natürel hepsini topladığınızda 32 milyon 970 bin şahsa ulaşıyorsunuz. Burada doğal kayıtlı çalışanlarda da şöyle bir durum var onu da izah etmemiz lazım: Kayıt dışılık dediğimiz şey ikiye ayrılıyor. Bir, büsbütün kayıt dışı çalışma problemi var, bir de eksik kayıtlılık dediğimiz şey var, yani kayıtlı aslında lakin bir kısmı kayıtlı, bir kısmı kayıtsız diyelim. Dünyada da bu durum bu türlü, bizde de bu türlü.
Asgari fiyat probleminde biraz bu sorunun da olduğunu biliyorum, yani minimum fiyatlı 6.7 milyon gözüküyor, ancak muhtemelen bundan daha düşük gerçek manada, zira minimum fiyat üzerinden prim ödeniyor malum, birtakım yükümlülükler getiriyor. O yüzden taban fiyatla gösterip, diğer formlarda fiyat veren işletmeler olduğunu da biliyoruz, buna da eksik kayıtlılık diyoruz. Biz alışılmış kayıt dışılıkla da, eksik kayıtlılıkla da gayret ediyoruz. Lakin bu faktörleri dikkate almadan yapılacak bir yorumun çok da gerçekçi olmayacağını bilmemiz lazım.
Asgari fiyatla ilgili söyleyeceğim ikinci konu şu: Altını daima çiziyoruz bu bir taban fiyat, bunun üstü bir limit kelam konusu değil yahut ülkü fiyat yahut olması gereken fiyat biçiminde bir hadise değil. Bundan aşağı olmaz dediğimiz bir fiyat hasebiyle, birçok metropolde, aşikâr kesimlerde, aşikâr büyüklüklerdeki firmalarda zati fiili fiyatların daha yüksek olduğunu hepimiz biliyoruz. Burada asıl sorun minimum fiyatta daha az gelişmiş bölgeler, küçük ölçekli işletmeler ve emek ağır dallar. Bunlar asıl bunun baskısını daha fazla hissediyorlar. Lakin biz her vakit söylüyoruz, burada verimlilik çok değerli. Verimlilik arttıkça ülkenin toplam faktör verimliliği, işletmelerin de işletme bazında verimliliği arttıkça aslında daha yüksek fiyatın de tabanı oluşmuş oluyor. Münasebetiyle, kıymetli olan bu verimliliği artırmak, daha sağlam bir yerde, kalıcı bir tabanda bu gelişmeleri sağlamak. Biz bütün imkanlarımızla bu istikamette çaba ettik.
2023 yılında enflasyon oranı yüzde 64,8, minimum fiyata yaptığımız artış yüzde 107.3, yani bugün yaptığımız artışlar geçmişteki bu yüksek oranların üzerine yaptığımız artışlar, bunu da dikkate almamızda yarar var.
2024 yılında bugün muhakkak oldu yüzde yıllık enflasyon 44,4. Minimum fiyat 49,1 arttırılmış, yani son 2 yılda yapılan artışlar epey değerli artışlar. O yıldaki enflasyonun üstünde artışlar. Bu yıl da tekrar yaptığımız artışın bu yıl gerçekleşecek enflasyonun üstünde kalacağını bekliyoruz.
Asgari fiyattaki gerçek artışın yıllık büyümesi 5.6 olmuş, yani bu uzun devirli baktığınızda da biz taban fiyatı büyümemizin üstünde artırmışız. Son periyotta değerli bir gelişme var 2022 yılında emeğin ulusal gelirden, katma pahadan aldığı hissesi gayri safi katma kıymetten aldığı hisse epey düşük düzeye gelmişti 2022’de. Pandeminin de tesiriyle, öteki faktörlerin de tesiriyle sahiden çok düşük bir seviyeydi. Hakikaten TÜİK 2022 gelir dağılımı istatistiklerini yayınladığında bunu gördük. Gelir dağılımında önemli bir olumsuz etkilenme olduğunu gördük 2022’de. Geçtiğimiz günlerde TÜİK 2023 gelir bazlı sayıları açıkladı, burada göreli olarak bir düzelme olduğunu görüyoruz gelir dağılımında. Ben ,2024 bilgilerinde de tekrar bu düzgünleşme eğiliminin devam edeceğini düşünüyorum” dedi.
“ESAS OLAN PROGRAM ETKİSİDİR”
Enflasyonda baz tesiri hakkında konuşan Yılmaz, “Geçen yıl yani 2024’ün Ocak-Şubat aylarında rölatif olarak yüksekti enflasyon hasebiyle baz tesirinin bu sene olumlu olacağını bu manada Ocak bilhassa baz tesirinin olumlu olacağını düşünüyorum. Ocak’ta genelde başka aylara nazaran nispeten daha yüksek olur aylık enflasyon, zira birçok fiyat, fiyat Ocak’ta güncellendiği için Ocak ayı biraz daha olağan ortalamanın üstünde gelir. Fakat geçen yılın ocak ayıyla mukayese ettiğimiz vakit bu sene çok daha düşük olacağını kestirim ediyoruz. Münasebetiyle, geçen yılın Ocak’ı biraz daha beklentinin üstünde çıkmıştı onun baz tesiri olumlu olacaktır diye düşünüyorum. Geçen yıl Ocak atında yüzde 6,7 olmuş, Şubat 4,5 olmuş münasebetiyle, bu birinci aylarda bize olumlu olarak yansıyacaktır. Bazen medyadan arkadaşlarımız da söylüyorlar, baz tesiri de şu oldu, bu oldu diyorlar. Program yoksa baz tesiri de olmaz kıymetli arkadaşlar, temel tesir program tesiridir. Zira program olmazsa siz bu oranı düşürmezseniz bu 6,7’nin altında bir oran çıkmazsa baz tesiri de oluşmaz esasen. Hasebiyle, temel olan program tesiridir, lakin baz tesirinin de yararlı olduğu aylar yahut olumsuz etkilediği aylarda elbette olabilir. Temel olan program tesiridir, program tesiri de olumlu yöndedir” diye konuştu.
“ENFLASYONUN ANA EĞİLIMİNDE AŞAĞIYA HAKİKAT BİR EĞİLİM, GİDİŞAT OLUŞMUŞ DURUMDA”
Yılmaz, “Merkez Bankası’nın faizlerle ilgili faiz indirimi oldu malum, Merkez Bankamız bir faiz indirimi yaptı. Burada Merkez Bankamız kendi yasal çerçevesi içinde kararlarını veriyor ve bunları da toplumla paylaşıyor, izah ediyor. İki şeyin altını çiziyor yaptığı açıklamalarda, enflasyonun ana eğilimine bakıyorum diyor ve beklentilere bakıyorum diyor. Her ikisinde de bir düzgünleşme süreci olduğunu görüyoruz. Münasebetiyle bugün çıkan enflasyon oranı da yeniden enflasyonun ana eğiliminde bilhassa hizmetlerde daima sizinle onu paylaştık biliyorsunuz, en katı olan alan hizmetler, bilhassa hizmetlerde de son çeyrekte önemli bir kırılma olduğunu görüyoruz, enflasyonun aşağıya hakikat geldiğini görüyoruz. Münasebetiyle bu enflasyonun ana eğiliminde aşağıya gerçek bir eğilim, gidişat oluşmuş durumda. Bu da natürel Merkez Bankamızın siyasetini etkileyecektir, öteki türlü düşünmek de mümkün değil. Ancak faiz siyaseti dışında da enstrümanları var Merkez Bankamızın. Bir taraftan da makro ihtiyati önlemler dediğimiz öbür önlemler de alması mümkün. Sıkı tutuşunu ana çerçevede sürdürecektir tek hanede enflasyona fikre kadar, lakin enflasyondaki bu ana eğilimlere nazaran de natürel ki kararlarını kendi yetkili konseylerinde alacaktır. Ancak genel çerçeve bu, enflasyonun ana eğilimi düşüyor, beklentiler iyileşiyor” dedi.
“SURİYE TEKRAR İMAR EDİLECEK”
Cevdet Yılmaz, “Suriye bizi nasıl tesirler? Bir kez geçmişten daha makûs etkilemez. O kadar makûs bir devirden geliyoruz ki Suriye’de, bir diktatörün olduğu, savaşların, çatışmaların yaşandığı, bize dönük neler yaşadığımızı 13 yılda hepiniz biliyorsunuz. O berbat tabloların geride kaldığı bir devirdeyiz. Bir diktatörlük yıkıldı, yeni bir sistem oluşuyor. Bugün orada yaşanan bir halk ihtilali natürel. Şu anda acil mevzu buradaki siyasi istikrarın sağlanması, güvenlik ortamının pekiştirilmesi, iç arbedelerin olmadığı, bütün etnik kümelerin, mezheplerin, dinlerin kapsandığı kapsayıcı bir siyasi yapının oluşması, yeni bir anayasa, yeni bir güvenlik teşkilatıyla birlikte Suriye’nin siyasi ve güvenlik bakımından istikrarının sağlanması. Bunun inşası bizim için başlı başına büyük bir artı bedel. Zira bu türlü bir Suriye, Türkiye’ye yönelik güvenlik risklerini bir kez azaltacaktır, göç riskini azaltacaktır, güvenlik risklerini azaltacaktır, Türkiye çok daha emniyetli hudutlarla karşı karşıya kalacaktır. Bütün bunlar bir kere güvenlik açısından, siyasi açıdan, terör bakımından, birçok açıdan Türkiye’ye yararlar doğuracak.
Ekonomik boyutuna bakacak olursak, kısa vadede Türkiye’den oraya giden bir ekip işgücü yahut sermayesini alıp giden kimi Suriyeli vatandaşlar olabilir. Bunlar ekonomik tesir bakımından farklı kıymetlendirilebilir, lakin orta vadeli bir perspektifle tekrar bakarsanız, Suriye yine imar edilecek. Alt yapısıyla, üst yapısıyla, tarımıyla, endüstrisiyle, ticaretiyle, turizmiyle yeni bir Suriye oluşacak. Burada da en yakın komşu olarak Türkiye bu sürece kesinlikle müdahil olacak, bu sürece katkı sunacak. Ben buradan dış ticaretimizin de, lojistiğimizin de çok çok olumlu etkileneceğini düşünüyorum. Suriye’nin büyümesi, gelişmesi, daha müreffeh bir ülke olması, Suriye’yle ticaretimizin artması, yatırımların artması karşılıklı olarak bütün bunlar Türkiye iktisadına de çok değerli katkılar sunacaktır. Dünyada da bunun örneklerini biliyoruz, komşuları istikrar içinde olan ve büyüyen ülkeler bundan olumlu etkilenirler. Hasebiyle daha istikrarlı bir Suriye, daha müreffeh bir Suriye, Türkiye için de ekonomik manada da son derece olumlu olacaktır diye söz etmek isterim.
Çok ayrıntılarına girmeyeyim, lakin şunu da söyleyeyim: Komşumuz Suriye’nin bu yeni periyodunda yanında olacağız. Bilhassa kurumsal manada deneyim birikimimizi Suriyeli kardeşlerimizle her alanda paylaşacağız. Burada alışılmış dünyaya da büyük bir rol düştüğünü söz etmek isterim. Esad periyodunda ortaya konan yaptırımlar var bir diktatör devrinde. Artık yeni bir Suriye var, artık eski kalıplarla Suriye’ye bakılması gerçek değil, eski tanımlamalarla bakılması da gerçek değil, yeni bir ortam var” biçiminde konuştu.